De helderste ster Sirius: een diamant

Niet ver van het makkelijk te vinden sterrenbeeld Orion zie je in de winter het sterrenbeeld Grote Hond. Niet te missen omdat de opvallende ster Sirius er onderdeel van is, dit is (na de zon) de helderste ster aan de hemel. Ik ben gefascineerd door Sirius. Dat komt door zijn extreme gefonkel. Met het blote oog lijkt de ster een schitterend diamantje.

Als je met een verrekijker of telescoop inzoomt dan zie je een stipje dat continu van kleur verschiet. Goed, álle sterren fonkelen, maar Sirius tilt fonkelen naar een ander niveau.

Helder en laag

Het fonkelen van sterren heeft niets met de ster zelf te maken maar komt door de atmosfeer van de aarde. Deze is continu in beweging: wervelingen van koude en warme lucht beïnvloeden het licht van de sterren. Ze lijken daardoor continu een beetje te bewegen, ze zijn niet even fel zijn of verschieten zelfs van kleur. Zoals Sirius. Als een helder discolichtje in de nacht.

Dat juist Sirius zo erg schittert heeft twee redenen. Ten eerste is het effect sterker bij heldere sterren (zoals Sirius) én ten tweede staat de ster (vanuit Nederland gezien) vaak laag aan de hemel, waar de atmosfeer veel invloed heeft op het sterlicht.

Sirius als kleurpotlood

Héb je daar nog wat aan? Nou, je kan de ster bijvoorbeeld gebruiken als een kleurpotlood! Kijk even even naar de foto hieronder. Iemand tekende hier een ‘ster’ met Sirius, door een foto met een lange sluitertijd te maken en de camera tegelijkertijd te bewegen. De ster trekt een gekleurd spoor over de foto. Het laat goed zien hoe Sirius steeds van kleur verschiet.

Twinkle, twinkle, little star

Het fonkelen is een handige manier om sterren van planeten te onderscheiden. Er zijn vijf planeten – Mercurius, Venus, Mars, Jupiter en Saturnus – in ons zonnestelsel die met het blote oog te zien zijn vanaf de aarde. Ze zijn te zien als heldere stippen aan de hemel, maar fonkelen in tegenstelling tot sterren niet.

Planeten staan veel dichterbij de aarde dan sterren en zijn niet als stipjes maar als ‘schijfjes’ te zien. Op zo’n schijfje heeft de atmosfeer veel minder invloed dan de sterrenstipjes. Je ziet dat duidelijk op de onderstaande telescoopopname van een ster en de planeet Jupiter.

Op de hoogte blijven of wil je Sirius zelf zien tijdens een van de openbare sterrenkijkavonden die ik organiseer?